ITSAS IZAR ERRALDOI BAT AURKITU DUTE ANTARTIDAN

Itsasoan, Itsas Izar mota asko daude, zehazki gutxi-gorabehera 1800 mota desberdin. Baina harrigarriena, behin eta gehiago Itsas Izar desberdin daudela da. Itsas Izar mota asko daude, eta desberdin elikatzen dira. Antartidan aurkitutako bi Itsas Izar hauek, haien motako handienak dira eta 60 cm luzeera neurtzen dute.

ABESTIA: ITSASOA GARA

Ken-Zazpi taldea abesten duen abesti bat, "Itsasoa Gara" abestia da. Oso polita da, eta talde honen famatuenetarikoa. Begira ezazue Letra eta Bideoa:

Begiratu atzean hortzimugak sutan
gure begiek zerutan
begiratu maitea amildegi ertza
biziak hila ametsa
ez bilatu gauean izar hura
zure begitan piztuta

Ta ez galdetu izoiz zer galdu genuen
negar egin genuenean
malko haiei esker
orain itsasoa gara
orain itsasoa gara!

Orain hemen gaudela, bidegurutzean
utz ditzagun beldurrak atzean
ez gara izan onenak, beharbada
baina gure bizitza izan da
mendeetako kanta erditu da
gure ordua heldu da

Ta ez galdetu inoiz zer galdu genuen
negear egin genuenean
malko haiei esker
orain itsasoa gara
orain itsasoa gara!

Ta ez galdetu inoiz zer galdu genuen
gure ametsaren bidean
izan garelako
oraindik ere ba gara,
ta beti izango gara!

Ta ez galdetu inoiz zer galdu genuen
negar egin genuenean
malko haiei esker orain itsasoa gara
orain itsasoa gara!

ABESTIA: BALEAREN BERTSOAK

Benito Lertxundik "Balearen Bertsoak" abestia abesten du. Oso abesti polita da, hemen behean Abestiaren Letra eta Bideoa daukazue, Espero dut gustatzea:


Mila bederatzieun da
lenengo urtean
Maiatzaren amalau
garren egunian
Orioko herriko
barraren aurrian.
Balia agertu zan
beatzik aldian. 

Haundia ba zan ere
azkar ibilian.
Bueltaka han zebilen
jun da etorrian.
Ondarra arrotuaz
murgil igarian.
Zorriak zeuzkan eta
haiek bota nahian. 

Ikusi zutenian 
hala zebilela
beriala jun ziran
treñeruen bila.
Arpoi ta dinamitak
eta soka bila.
Aguro ekartzeko 
etzan jende hila 

Bost treñero juan ziran 
patroi banarekin.
Mutil bizko bikain
guztiz onarekin.
Manuel Olaizola 
eta Loidirekin.
Uranga, Atxaga ta 
Manterolarekin. 

Baliak egindako 
salto ta marruak
ziran izugarri ta 
ikaratzekuak
arpoiakin hil zuten
han ziran hangoak. 

Bost txalupa jiran da
erdian balia
gizonek egin zuten 
bain nahiko pelia.
Ikusi zutenian
hil edo itoa
legorretikan ba zan 
biba ta txaloa. 

Hamabi metro luze
gerria hamar lodi
Buztan pala lau zabal
albuetan para bi.
Ezpañetan bizarrak
beste ilera bi
orraziak bezala
ain zeuzkan ederki. 

Gorputzez zan mila ta
berreun arrua.
Beste berreun mingain 
ta tripa barruak.
Gutxi janez etzegon 
batere galdua.
Tiñako sei pesetan 
izan zan saldua. 

Gertatua jarri det 
egiaren alde.
Hau horrela ez ba da
jendiari galde.
Bihotzez pozturikan
atsegintsu gaude.
Gora oriotarrak
esan bildur gabe.

NIRE IRITSIA: ITSASOKO KUTSADURA

6. mailako Gandasegiko eskolako ikasle baten eskutitza


Itsasoko Ura gero eta gehiago zikintzen da: itsasontzien istripuak,  petroleoa, eta guk ere Kutsatzen  dugu. Ibaietara, zakarrak eta zikinkeriak botatzen ditugu, eta azkenean, zakar guztia Itsasora doa, han, animaliak eta landare asko bizi egiten dira. Eta nik, uste dut itsasoko ura garbi mantendu behar dugula. Zeren eta zakarrak botatzen badugu, hainbat Animali eta Landare kutsatzen ditugu eta asko hil egiten dira.



Arrazoi asko daude, baina niretzat gehien kutsatzen duena Petroleoa da. Petroleoa sortzen duen produktu kimikoak Itsasora doaz, eta han sakabanatzerakoan, uretan gelditzen dira eta
Itsasoko hainbat bizidunak uretan egoterakoan kontaminatzen eta gaixotu egiten dira.




Beste aldetik,  esaten dute muduko petroleo gehiena Itsasora doala, eta nire Iritsiz arrazoia dute.
Teknika desberdinak probatu egin dituzte petroleoa mugatzeko. Orain, garbigai asko erabiltzen dituzte Itsasoko Ura garbituta mantentzeko, zehozer egiten dute baina ez da nahikoa.






Gainera, esaten dute Itsasora botatzen den petroleo guztitik, bakarrik  %10 istripuak eragiten dituzte. Gutxi-gorabehera urte batean, 6 milloi tona erragai gordin botatzen dituzte Itsasora eta esaten dute erragai horren produkzioa  3.000 tonakoa dela  Urtean, mundu osoan.

ARRAIN ARRAROA: ITSAS ELEFANTEA

Itsasoan dagoen animali arraroetarikoa, Itsas Elefantea da. Haien itxuraz aparte beste gauza bat ere oso harrigarria da, gu bezala ikusten dutela. Arrain zuria, Makorepe, Marrazo Mamu Austalianoa etb. deitzen zaie.

Gris-Marraoi kolorekoak dira, baina harrigarriena haien muturra da, Elefante baten tronpa bezalakoa delako. Zehazki ez dakite, baina esaten dute, haien ehizakiak aurkitzeko erabiltzen dutela. Haien hegatsen gainaldean Arantzak dituzte. Txikienak 60 cm neurtu ahal dute, eta handienetarikoak 1,20 m. Australiako Iparraldeko eta Nueva Zelandako Itsasoetan bizi egiten dira, 200 edo 500 m sakoneraz.

Hemen, Arrantzale batek aurkitu zuen Itsas Elefante baten bideo bat ikusi ahal duzue:

ITSASOKO ANIMALIEI BURUZKO AZMAKIZUNAK

Arrainetan handiena
jatun izugarria,
bizkar gainean daukat
ur eta haize iturria.






Arraina naiz eta
maite dut Itsasoa,
zaldunik gabeko
zaldi txikitxoa.






Nire ezpata ezin da
segarriz zorroztu,
uretan daukat, baina
inoiz ez zait herdoildu.

Ihes egin gura badut
atzeraka noa,
Itsaso zein errekan
baina beti uretan. 






Korrikalari txikia
saltari abila,
beti hara eta hona
ur putzuen bila.

Itsasoan bizi naiz
eta ez naiz barea,
urrutik ikusten zait
zilar kolorea.

IZURDEI BURUZ BITXIKERIAK

Ba al zenekien….?

• Izurdeak eta Orkak jaio eta gero lehenenego hilabetea ez dutela lo egiten?
• Izurdeak lo egiten dutela burmuin erdiarekin esnatuta?
• Izurde batzuk lo egiten dauden bitartean, Itsas Azalean daudela flotatzen?
• Begi batekin zabalik eta aleta batekin Itsasotik kampo lo egiten dutela?

BA AL ZENEKIEN...?

• Ba al zenekien Arrain Puxika puztu egiten dela bizirik egoteko?
• Beldurra duenean  edo harrapatuta sentitzen denean puztatzen dela?
• Arrain Puxika Txinakoa dela?
• Japonen haiekin  janari bat "Fugu" izenekoa egiten dela?
• Arrain puxika ez duela jaten bizirik egoteko?

ITSASOKO LUZKAR BAT IKUSI DUTE

Itsasoa animali desatseginez beteta dago, baina Itsasoko animali nazkagarriena Itsasoko Luzarra da. Itsas Lakatz-en familiakoa  eta  Itsasoko izarren familiakoak dira. Gutxi-gora behera 1.400 Itsasoko Luzkar daude Munduan, eta espera forma duen gorputz luzea eta pisutzua da. Palkton-etik, Auka Itsasbelarretik eta  Detritu-z elikatzen dira.

Luzeeraz, 20 cm neurtzen dute normalak, baina ere badaude oso argalak, 2,5 m neurtzera heldu ahal direnak.
Hemen daukazue itsasoko Luzkar nazkagarri  baten bideo bat :

ITASOAN LARREDI BAT AURKITU DUTE

Larrediak, normalean, eskolan, kalean, mendian, edo, ikusten dira. Baina ikusi duzue noizbaiten Larredi bat Itsas-barrenean? Bere izena,Itas Larredia izango zen.

Itsasoko Larrediak, Larredi normalak dira, mendietan daudenak bezala: Landareekin, Hostoekin, Haziekin, Sustraiekin..etb. Baina ura gatzarekin daude, eta han Itsasoko animali batzuk bizitzen dira,